వైశాఖ పూర్ణిమ

        

    పూర్ణిమ నాడు చంద్రుడు విశాఖ నక్షత్రంలో ఉంటే దానిని వైశాఖమాసం అంటారు. శాఖలు అంటే చెట్టు కొమ్మలు అని మనకు తెలుసు కదా. మరి విశాఖ అంటే కొమ్మలు లేని చెట్టు. అసలు ఏమిటీ చెట్టు అంటే భగవద్గీతలో స్వామి చెప్పాడు.

 
ఊర్ధ్వమూలమధః శాఖమశ్వత్థం ప్రాహురవ్యయమ్ ।
ఛందాంసి యస్య పర్ణాని యస్తం వేద స వేదవిత్ ।।

    సంసారమనే అశ్వత్థ వృక్షానికి మూలం పైన ఉంటుందిట కొమ్మలు క్రిందకి విస్తరించి ఉంటాయిట. దీని గురించి కొంచెం ఆలోచిస్తే అసలు సంసారానికి మూలం నువ్వే. 'నేను' అంటూ ఉన్నప్పుడే 'నాది' అనే ఈ సంసారం అంతా ఉంటోంది. నేనే లేకపోతే సంసారం ఎక్కడిది? అయితే అసలు 'నేను' అయిన ఆత్మను వదిలివేసి మనం ఈ శరీరమే నేను అనుకుంటున్నాం. ఇక ఈ శరీరానికి సంబంధించిన వస్తువులు, వ్యక్తుల మీదకి మన ఆలోచనలు శాఖోపశాఖలుగా విస్తరించి వెళ్ళిపోతూ ఉంటాయి. అందుకే సంసారం మనని బంధిస్తోంది.

    మనం ఎప్పుడైతే క్రిందికి (ప్రపంచం వైపుకి) చూడడం మానేసి పైన ఉన్న మూలాన్ని పట్టుకుంటామో అప్పుడు ఈ శాఖలన్నీ వాటంతట అవే రాలిపోతాయి. అయితే దీనికి ఏకాగ్ర బుద్ధి అవసరం. అదే భగవద్గీతలో స్వామి చెబుతూ

వ్యవసాయాత్మికా బుద్ధిః ఏకేహ కురునందన |
బహుశాఖా హ్యనంతాశ్చ బుద్ధయోஉ వ్యవసాయినామ్ ||

    నీ కృషి ద్వారా ఆధ్యాత్మిక సాధన ద్వారా బుద్ధిని ఆత్మయందు ఏకాగ్రం చెయ్యి అర్జునా! సాధన లేని బుద్ధి అనేక శాఖలుగా విస్తరించి అనంతంగా ప్రపంచంలో వ్యాపిస్తుంది అని చెబుతున్నాడు. మనకు నిరంతరం మనస్సులో అనేక సంకల్పాలు వస్తూనే ఉంటాయి కదా! అయితే ఆ సంకల్పించిన పని మంచిదా, కాదా? ఇది చేయవచ్చా, చేయకూడదా? అని విచారించి నిర్ణయించేది బుద్ధి. ఎప్పుడైతే ఈ బుద్ధిని మూలపదార్థమైన ఆత్మయందు నిలుపుతామో అప్పుడది ఈ అనిత్యమైన ప్రాపంచిక విషయాలను దానంతటదే వదిలివేస్తుంది. జీవితంలో ప్రతి అడుగులోనూ సరైన నిర్ణయాలు తీసుకొని మనను ఆధ్యాత్మిక పథంలో నడిపిస్తుంది. నిజమైన వైరాగ్యం అంటే ఇదే కదా. అందుకే స్వామి ఈ సంసార వృక్షాన్ని 'అసంగ శస్త్రేణ దృఢేన ఛిత్వా' దృఢమైన వైరాగ్యమనే ఆయుధంతో నరకాలని సూచిస్తున్నారు.

    పరమేశ్వరుని నామాలలో 'ఓం స్థాణవే నమః' అనే నామం ఒకటి. స్థాణువు అంటే ఏ కొమ్మలూ లేని చెట్టు మొదలు. బుద్ధి ప్రపంచంలోకి శాఖోపశాఖలుగా విస్తరించకుండా నిరంతరం తనలో తాను రమిస్తూ సమాధి స్థితిలో ఉంటాడు కాబట్టి ఆయన స్థాణువు. ఈ వృక్షానికి కొమ్మలు లేకపోవడం అనే గుణమే 'విశాఖ'. అది కుమారస్వామి నామం. కొమ్మలే లేకపోతే ఇక ఆకులు ఎక్కడినుంచి వస్తాయి. అలా ఆకులు లేకపోవడం అనే గుణమే 'అపర్ణ'. ఇది పార్వతీదేవి నామం కదా! ఇలా బుద్ధి ప్రపంచంలోకి విస్తరించకుండా ఆత్మయందు లగ్నమయినప్పుడు ఆ ఆత్మ సర్వవ్యాపకమయినది కనుక 'నీవు చూచునదెల్ల నీవే' అనే విశ్వవ్యాపక అనుభూతి కలుగుతుంది. అదే 'విష్ణు'. ఇది గణేశుని నామం. ఇలా సంసారంలోనే ఉంటూ దేనికీ అంటకుండా నిరంతర ఆత్మానందాన్ని ఎలా అనుభవించవచ్చో ఆది కుటుంబమైన పరమేశ్వరుని కుటుంబం మనకు సూచిస్తోంది.

    అలాగే మనోసంసారాన్ని విడిచిపెట్టి ఏకాగ్రబుద్ధితో సాధన చేస్తే ఈ సంసార వృక్షమే బోధివృక్షమై నీలో జ్ఞాన ప్రబోధం కలుగుతుందని నిరూపించిన బుద్ధభగవానుని జయంతి కూడా ఈ వైశాఖ పూర్ణిమ రోజనే. శత్రువు జాడ పొడసూపగానే తాబేలు తన ఇంద్రియాలను లోపలికి లాక్కొని ఎలా రాయిలా మారిపోతుందో ప్రజ్ఞావంతుడయిన మానవుడు తన ఇంద్రియాలను అలా విషయాలనుండి లోపలికి లాక్కొని తనను తాను రక్షించుకోవాలని గీతలో స్వామి చెబుతాడు. అటువంటి కూర్మావతారం వచ్చినది కూడా ఈరోజే. అలాగే సంసారంలో ఉన్న మానవుడు ఎలా భక్తి జ్ఞాన వైరాగ్యములను పెంపొందించుకొని ఆత్మానంద ఫలాన్ని అందుకోవాలో మనందరికీ ప్రత్యక్షంగా నిరూపిస్తూ శృంగార, భక్తి, జ్ఞాన, వైరాగ్య పూరితమైన 32 వేల సంకీర్తనలు తెలుగువారి ఇలవేలుపైన ఆ వేంకటేశ్వరునిపై రచించిన అన్నమాచార్యుల వారి జయంతి కూడా ఈరోజే.

    కాబట్టి ఈ వైశాఖ పూర్ణిమ మనందరికీ అటువంటి వైరాగ్యాన్ని, ఏకాగ్ర బుద్ధిని ప్రసాదించి మన సాధనను పురోగమింపజేయాలని శ్రీ సద్గురుమూర్తిని ప్రార్థిద్దాం.

విమర్శ

    అశేష జీవరాశులలో భగవంతుడు మానవునికి మాత్రమే ఇచ్చిన వరం బుద్ధి. ఏది మంచి, ఏది చెడు అని విచారణ చేసి మంచిని ఎంచుకొనే శక్తి ఈ బుద్ధికి మాత్రమే ఉంది. ఈ విచారణనే విమర్శ అని కూడా అంటారు. శ్రీ బాబూజీ మహరాజ్ వారు 'మీరు ప్రతిరోజూ రాత్రి పడుకొనే ముందు ఆ రోజు మీరు చేసిన పనులను, ఆలోచనలను ఒకసారి పునరావలోకనం చేసుకొని ఆయా పనులు, లేక ఆలోచనలు ఎంతవరకు మీ సాధనకు ఉపయోగ పడుతున్నాయి? అందులో ఏవేవి మిమ్మల్ని అధోగతి పాలు చేస్తున్నాయి? అని ఆత్మవిమర్శ చేసుకోవటం ప్రతి ఒక్కరూ అలవాటు చేసుకోవాలి' అని చెప్పేవారు.  ఇటువంటి ఆత్మవిమర్శ వలన ఎప్పటికప్పుడు మనం ప్రయాణించే మార్గం సరియైనదో కాదో మనకు అంచనా వస్తుంది. చెడు మార్గంలో ఎక్కువ దూరం ప్రయాణం చేసేలోగానే మార్గాన్ని మరల్చుకొని తిరిగి మంచి మార్గానికి రావడానికి అవకాశం ఏర్పడుతుంది.

    అయితే మనలో ఎంతమంది ఇలా ఆత్మవిమర్శ చేసుకుంటున్నాం? మన జీవితంలో ఎక్కువ భాగం ఇతరులు చేసే పనులలో మంచిచెడులను ఎంచి వారిని విమర్శించడానికే సరిపోతోంది. ఒకవేళ మన తప్పులను అంతరాత్మ ఎత్తి చూపినా, ఆ తప్పు చేయడానికి ఏదో బలవత్తర కారణం ఉందని మనకు మనం సర్ది చెప్పుకొని మన తప్పులని కప్పిపుచ్చే ప్రయత్నం చేస్తాం. ఇంకా మనం చేసే చిన్న చిన్న మంచి పనులను కూడా భూతద్దంలో చూపిస్తూ అందరూ గుర్తించాలని తాపత్రయ పడతాం. ఆత్మస్తుతి, పరనింద ఈ రెండూ మహాపాపాలని మన ఆర్ష ధర్మం బోధిస్తోంది.

    అయితే గురుదేవుల బోధలతో మనం మంచి మార్గంలోకి మారినా, మన చుట్టూ ఉన్న ప్రపంచం మారిపోదు కదా! మనం ఏమి చేసినా అందులో ఏదో ఒక లోపాన్ని పసిగట్టి మనలను విమర్శించేవారు ఎప్పుడూ సిద్ధంగానే ఉంటారు. అలా మనకు విమర్శ ఎదురైనప్పుడు మన మనస్సు తోక త్రొక్కిన త్రాచు లాగా సర్రున లేస్తుంది. అయితే ఇక్కడే మన వివేకాన్ని ఉపయోగించుకొని కొద్దిగా నిదానించాలి. 'వినదగు నెవ్వరు చెప్పిన వినినంతనె వేగపడక వివరింప దగున్, కని కల్ల నిజము తెలిసిన మనుజుడెపో నీతిపరుడు మహిలో సుమతీ'

    ఎవరైనా ఒక మాట అనగానే వెంటనే ఆవేశపడిపోకుండా ఒక్క క్షణం ఆగి వారి మాటలలో నిజానిజాలు తరచి చూసుకోవాలి. ఎందుకంటే ఎంతటి అనుభవజ్ఞుడయినా, తాను చేసే పనిలో ఎంతటి కౌశల్యం సంపాదించినా ఎక్కడో ఒకచోట ఏదో ఒక లోపం ఉండకపోదు. 'సర్వారంభా హి దోషేణ ధూమేనాగ్ని రివావృతాః' - అగ్ని చుట్టూ ఎప్పుడూ పొగ ఆవరించుకొని ఉన్నట్లే మనం చేసే అన్ని పనులూ ఏదో ఒక దోషంతో ఆవరించుకొని ఉంటాయని సాక్షాత్తూ గీతాచార్యుడే సెలవిచ్చాడు కదా! కాబట్టి మనం ఒక్క క్షణం ఆగి ఎదుటివారి విమర్శలో ఎంతవరకు నిజం ఉన్నదని మనం చేసిన పనినో, మన వ్యక్తిత్వాన్నో ఆత్మవిమర్శ చేసుకొని నిజంగానే అందులో దోషం ఉంటే దానిని సరిచేసుకొనే ప్రయత్నం చేయాలి.

    'అపరాధముల నెంచువారు మాకు ఉపకారులై ఉన్నారు' అన్నారు శ్రీరామదాసు వారు. ఎందుకంటే విమర్శ అనేది మనకు రెండు రకాలుగానూ ఉపకారమే చేస్తుంది. ఒకవేళ వారి విమర్శలో నిజం ఉంటే అది మన తప్పులను మనం తెలుసుకొని సరిదిద్దుకోవడానికి, తద్వారా  ఉన్నత స్థితికి చేరడానికి ఉపయోగపడుతుంది. అదే ఆ విమర్శలో నిజం లేకుండా కేవలం మనను నొప్పించడానికో, కించపరచడానికో చేసినట్లయితే కూడా మనం దానిని సద్బుద్ధితో స్వీకరిస్తే అది మన దుష్కర్మలను కొంతవరకు రహితం చేస్తుంది. ఎందుకంటే మనం ఎప్పుడైనా శారీరకంగా కానీ మానసికంగా కానీ కష్టాన్ని అనుభవిస్తున్నామంటే ఆ విధంగా మన పాపకర్మల భారాన్ని తగ్గించుకుంటున్నామని గుర్తు పెట్టుకోవాలి. అలాగే మనం అనుభవించే సుఖలన్నీ మన సత్కర్మల పుణ్యాన్ని హరించివేస్తుంటాయి.

        ఇలా రెండు రకాలుగా మనకు మంచే చేస్తుంది కాబట్టే విమర్శ మనకు ఎంతో అవసరం. అందుకే జగన్మాత 'విమర్శరూపిణీ'. కాబట్టి విమర్శ చేసేవారిని వ్యక్తిగా చూడకుండా ఈ రూపంలో జగన్మాత మనను మంచిదారిలో పెడుతోందనో, లేక మన దుష్కర్మలను హరిస్తోందనో భావించి విమర్శను ఆనందంగా స్వీకరించడం నేర్చుకోవాలి. అలా స్వీకరించాలంటే ముందు మనం చేసే పనులు, మనమూ ఒకటి కాదని బాగా గుర్తు పెట్టుకోవాలి. ఎవరైనా మన పనిని విమర్శించారంటే అది మనను కాదని గ్రహించి ఆ పనిలో ఉన్న లోపాన్ని సరిదిద్దుకుంటే ఇంకా ఉన్నతంగా పని చేయగలుగుతాం. అసలు ముందు మనం ఆ పని ఎందుకు చేస్తున్నామో అన్న విషయాన్ని సదా గుర్తు పెట్టుకొని ఈ విమర్శ ఆ ప్రయోజనంలో ఒక మెట్టు అని గ్రహించాలి. మనమీద వేసే రాళ్ళతోనే మనం మెట్లు కట్టుకొని ఇంకా ఇంకా పైకెదగాలి. 

        అలా కాకుండా ఎప్పుడైతే మనం అవతలి వారిని మన మిత్రులుగానో, శత్రువులుగానో, మనకంటే పెద్దవారిగానో, చిన్నవారిగానో చూస్తున్నామో అప్పుడే మనం వారి విమర్శను గ్రహించే విధానంలో లోపం వస్తుంది. అసలు ముందు మనలో ఏదో తప్పు చేశామన్న అపరాధ భావం ఉంటే ఇక ఎవరు మనవైపు చూసినా, వారిలో వారు మాట్లాడుకుంటున్నా వారు మననే విమర్శిస్తున్నారని, మన గురించే చెడుగా మాట్లాడుకుంటున్నారని మనలో స్థిరమైన అభిప్రాయం ఏర్పడిపోతుంది. అందుకని ముందు ఆత్మవిమర్శ చేసుకొని, మన అపరాధాలను సరిదిద్దుకొని, ప్రతి విమర్శలోనూ వ్యక్తిని చూడటం మానేసి జగన్మాతను చూడటం నేర్చుకొంటే ఇక ఆ మనసుకు సదా శాంతే కదా!

విశ్వావసు

    శ్రీ క్రోధి నామ సంవత్సరానికి వీడ్కోలు పలికి శ్రీ విశ్వావసు నామ సంవత్సరంలో ప్రవేశిస్తున్నాం. సుందరకాండ మొదటి సర్గలో హనుమంతుడు సముద్రాన్ని దాటుతున్నప్పుడు ఆకాశం ఎలా ఉందో వర్ణిస్తూ వాల్మీకి మహర్షి 'ఈ ఆకాశం విశ్వావసుడనే గంధర్వునికి నివాస స్థాన'మని చెబుతాడు. విశ్వంలోని సమస్త జీవులకు వాటివాటికి తగ్గట్లుగా ఆవాసాలను(నివాసాలను) ఏర్పాటు చేసే బాధ్యత ఈ విశ్వావసునిది. సృష్టిలోని ప్రాణులన్నీ కూడా తమ తమ నివాసాలను స్వయంగా నిర్మించుకోవడమో, లేదా కొండగుహలు, చెట్టు తొర్రలు వంటి స్వతస్సిద్ధంగా ఏర్పడిన మరుగు ప్రదేశాలను తమ నివాసాలుగా మార్చుకోవడమో చూస్తూ ఉంటాం.

    పక్షులయితే ఈ ఇల్లు కట్టుకొనే విద్యలో బహు నేర్పరులు. ఎక్కడెక్కడి పుల్లలను, గడ్డి పరకలను సేకరించి తమ పిల్లలకు సౌకర్యవంతంగానూ సురక్షితంగానూ ఉండేలా తమ గూడును ఏర్పరచుకుంటాయి. గిజిగాని గూడు గురించి మనందరం చిన్నప్పుడు చదువుకున్నాం కదా! కొన్ని పక్షులయితే తాము లోపలికి వెళ్ళడానికి ఒక రహస్య ద్వారాన్ని నిర్మించి, పాములవంటి శత్రువులను మోసం చేయడానికి మాయా ద్వారాన్ని కూడా నిర్మిస్తాయి. మనిషికి కూడా తప్పనిసరిగా కావలసిన వాటిగా కూడు, గూడు, గుడ్డ ఈ మూడింటినీ చెబుతారు కదా! అవి లేనివారికి ప్రభుత్వాలు వాటిని అందిస్తూ దానికి తమ నాయకుల పేర్లో, తల్లిదండ్రుల పేర్లో పెడుతూ ఉంటాయి. ఒకప్పుడు మనుషులు అందరూ కూడా తమ నివాసానికి కావలసినట్లుగా పర్ణశాలలను తామే నిర్మించుకొనేవారు. వనవాస కాలంలో శ్రీరాముడు, అలాగే పాండవులు కూడా తమ నివాసాలను నిర్మించుకోవడం మనం చూస్తాం.

    అయితే క్రమేపీ అవసరాలు వెనుకబడి, ఆశలకు పెద్దపీట వేయడం, అవసరానికి మించి సంపాదించి తరతరాలకు దాచుకోవడం మొదలుపెట్టడంతో పెద్దపెద్ద ఇళ్ళు కట్టుకోవడం మొదలుపెట్టి మనిషి ఆ ఇంటి నిర్మాణానికి వేరొకరిమీద ఆధారపడవలసి వస్తోంది. ఎంత సంపాదించినా, కూడబెట్టినా, ఎంత పెద్ద రాజభవనాన్ని నిర్మించుకొన్నా చివరికి వట్టి చేతులతో మట్టిపాలు కావలసిందే. 'ఈ భూమికి నేను యజమానిని' అని విర్రవీగే వానిని చూసి భూమి నవ్వుకుంటుందిట 'నీలాంటి వారిని ఎంతమందిని నాలో కలిపేసుకున్నానో! ఇదే భూమికి నేను యజమానినని ఇప్పటికి ఎంతమంది విర్రవీగి చివరికి నాలో కలిసిపోయారో' అని.

    అయితే మనకు నిజమైన నివాసం ఏది? అని ఆలోచిస్తే 'ఈశావాస్యమిదగ్గ్ సర్వం' అని ఉపనిషత్తు చెబుతోంది. ఈ జగత్తు అంతా ఈశ్వరునికి ఆవాసమై ఉన్నది. మరి జగత్తుకి ఆవాసం ఏది? అంటే అది ఈశ్వరుడే. ఎందుకంటే జగత్తు ఈశ్వరునికి భిన్నంగా లేదు. సముద్రంలో అనేక కెరటాలు పుట్టి, కొంతదూరం ప్రయాణించి మళ్ళీ అందులోనే లీనమైపోతూ ఉంటాయి. కెరటంగా కనిపించినంత సేపూ అందులో ఉండే నీటికి ఆ కెరటం ఆధారమైనట్లుగా మనకు తోస్తుంది. కానీ ఆ కెరటానికి ఆధారం కూడా విశాలమైన సముద్రమే కదా! నిజానికి సముద్రం లేకుండా కెరటానికి ఉనికి లేదు. కెరటం తయారైంది కూడా ఆ సముద్రపు నీటితోనే. కొంతసేపు అది సముద్రానికి వేరుగా ఉన్నట్లుగా భ్రమింపజేస్తూ చివరికి తన స్వస్వరూపంలో లయం అయిపోతోంది. 

    అలాగే పరమాత్మ తనలోనుండే పంచభూతాలను సృష్టించి వాటితో ఈ సమస్త ప్రాణులను తయారు చేశాడు. కుమ్మరి తనకంటే వేరుగానున్న మట్టిని తీసుకొని దానితో కుండలు చేసినట్లుగా పరమాత్మ సృష్టి చేయాలంటే తనకన్నా వెరైనది ఏదీ లేనేలేదు కదా! కాబట్టి విశ్వానికంతటికీ నిజమైన ఆవాసం పరమాత్మ. అదే పరమాత్మ విశ్వంలోని ప్రాణులన్నింటి దేహాలను తన ఆవాసాలుగా చేసుకొని వాటిని ప్రకాశింపజేస్తున్నాడు. ఈ సత్యాన్ని గుర్తెరిగి మన పాంచభౌతిక దేహాలను ఆ పరమాత్మ నివాసానికి యోగ్యమైన దేవాలయాలుగా స్వచ్ఛంగా, నిర్మలంగా మలచుకొని నిజమైన శాంతిని, ఆనందాన్ని పొందేందుకు ప్రయత్నిద్దాం.